Chuyện báo giá #1

Có lẽ đối với dân freelancer như tôi, “báo giá” là một kĩ năng quan trọng. Gía sao phải hợp tình hợp lý, khách hàng thuận ý, người làm cũng vui vẻ. Báo giá hổng được quá mắc, mà cũng hông được rẻ, phải xứng đáng với cái công mình bỏ ra. Và chắc hẳn ai cũng gặp muôn nẻo bi hài từ những câu chuyện báo giá của mình.

Vừa rồi, tình cờ lướt ngang một stt của một chị bạn, tôi hoảng hốt trước một cái báo giá như sau:

“Giá 1.000.000 VNĐ cho gói video giới thiệu bao gồm

– Kịch bản

– MC

– Quay phim

– Ánh sáng, âm thanh

– Dựng phim

– Bối cảnh Studio”

Tôi không biết với cái giá đó, sản phẩm sẽ ra sao nhưng dù cho tôi thêm 1 số 0 vào báo giá trên, chưa chắc tôi làm được. Cái này xin gọi là “phá giá”, và tự hạ thấp công sức của mình.

Trong thời gian làm freelancer vừa qua, mỗi khi “báo giá” tôi đều cân nhắc thật kĩ, sẽ báo giá một cách mềm nhất có thể, nhưng tất nhiên phải hợp lý, xứng đáng với công sức để đảm bảo thực hiện các yêu cầu của khách hàng. Có những khách hàng sau khi nhận báo giá xong, chuyển cọc cái rẹt; nhưng cũng có những khách hàng hỏi giá cho vui rồi để đó.

Một vài “báo giá” rơi vào quên lãng

Tháng rồi, có một anh tự xưng là giám đốc A,B,C cần một kịch bản talkshow gấp như vầy, bảo em báo giá gấp nghe. Mình cũng hỏi han thông tin, yêu cầu tất tần tật, mà nghe xong báo giá, anh giám đốc “bỗng dưng” im lặng, ứng xử hông hay cho lắm. Thà rằng cứ nói “giá này không phù hợp em ơi”, thì mình vẫn có ấn tượng tốt về nhau. Biết đâu trên đường đời tấp nập, có lúc mình lại làm chung dự án gì với nhau, rồi chả nhẽ lúc đó vỗ vai nhau nói, hồi đó anh bất lịch sự ghê nơi, bảo em báo giá làm gấp rồi chơi im ỉm ìm ìm vậy; vậy kì đúng hôn!

Ngay tuần trước, có một bạn trẻ đam mê ca hát, muốn làm một chiếc MV xinh xinh với bài hát tự sáng tác. Trước khi tôi gửi báo giá, bạn ấy hết lời ca ngợi, ôi nói chuyện với nhiều người nhưng có mỗi mình tôi là hỏi bạn ấy nhiều và kĩ như thế. Nghĩ thương bạn ấy, người trẻ đam mê, tôi làm cái báo giá nhè nhẹ, bạn ấy nhận xong im re, không lời từ biệt. Sau tôi mới phát hiện, bạn ấy nghĩ rằng tôi sẽ gửi luôn kịch bản cho bạn ý mà không cần chuyển cọc chi cả. Ôi trời, bạn trẻ mà khôn dễ sợ khôn!

Trước đây, một chị kia từng nhờ tôi sửa kb MV, sửa xong dàn ý đã đời chị ấy đưa ra một con số như “như vài ly cafe” rồi bảo tôi viết tiếp kịch bản chi tiết, tôi giận quá, hông chịu làm. Đó là người quen của một chị bạn khá thân thiết nên tôi ngại “báo giá” từ đầu. Và kể từ đó, “mất lòng trước, được lòng sau”, tôi cứ “báo giá” thẳng, được thì triển, hông thì thôi. Và tôi cũng bái bai luôn các thể loại “gấp mà hông muốn chi tiền, dù là tiền cọc”.

Đồng ý báo giá rồi thì cứ viết đi chứ cần cọc chi?

Có bạn tôi hay bảo, thì cứ viết đi, thời buổi này bốc phốt khó gì. Riêng tôi từng dính tới vài vụ khá mệt mỏi nên không muốn rơi vào bất kì rắc rối nào nữa. Bốc phốt thì được, nhưng thời gian đó, mình làm chuyện khác có ích khác chẳng tốt hơn.

Có một lần, tôi nhận một dự án khá hay, viết kịch bản chi tiết một bộ phim ngắn 90 phút với dàn ý từ tiếng Anh. Khách hàng của tôi là một người Malaysia, gốc Đài Loan, hiện sống tại Sài Gòn, nghe đâu cũng có vài ba công ty “bự lắm” ở cả SG, Malay và Đài. Sau khi deal giá thành công, liên tục 5 ngày tôi phải lên họp với khách hàng để nắm bắt ý và nội dung truyền tải, hoàn thành kịch bản trong vỏn vẹn 1 tuần sau đó. Kịch bản được đánh giá tốt, khách hàng gửi ngay 40% số tiền thỏa thuận rồi bảo tôi sửa thêm vài điểm. Khi kịch bản hoàn tất, tôi không cách nào liên lạc được với khách hàng để lấy số tiền còn lại.

Đây là công ty 1 chị bạn tôi đang làm, tôi nghiễm nhiên có suy nghĩ, bạn mình đang làm ở đây, sao mà bị quỵt được. Không ngờ thời điểm người này có thái độ muốn “chạy làng” số tiền còn lại, cũng là lúc tôi biết tin bạn tôi vừa nghỉ việc tại đây với lý do bất đồng quan điểm với sếp.

Dựa vào một vài thông tin, tôi gửi email đến các khách hàng tài trợ cho dự án này để họ biết tình hình và cách làm việc của công ty này. Lúc bấy giờ tôi mới biết, dự án đã bị hủy vì nhiều lý do.

Và rốt cuộc dù làm nhiều cách, tôi vẫn chẳng lấy lại được 60% số tiền còn lại. Sau đó, khi research thông tin về công ty này, tôi lại thấy quá nhiều “phốt” liên quan, kì kèo tiền lương, quỵt tiền nhân sự, thậm chí ve vãn đối tác nữ bằng những trò hẹn gặp riêng, mời uống bia… Nhẽ ra nếu kĩ tính, tôi đã có thể biết mọi thông tin trước khi nhận lời làm cho dự án này.

Đây là một lần “đau đớn” nhất trong sự nghiệp freelancer của tôi. Và cũng là bài học giúp tôi cẩn trọng hơn khi báo giá, thỏa thuận sau này.

Nhưng cũng những “ngoại lệ”

Hôm nay, một chị biên kịch thân quen vừa giao cho tôi triển khai 5 kịch bản. Không cần báo giá, thời gian, thỏa thuận nhưng tôi luôn sẵn sàng làm việc với chị. Bởi tôi tin vào những dự án từng cộng tác chung với nhau, tin vào uy tín làm nghề của chị. Và vui khi chị nhớ đến tôi khi có dự án mới.

Dẫu gặp không ít khách hàng “trời ơi” nhưng vẫn có đó những người chị, người anh, những khách hàng đáng mến. Mà phải làm nhiều và không ngừng cải thiện, nâng cao trình độ của mình thì bạn mới có thể sống với nghề Freelancer.

Mỗi project đều có những giá khác nhau, tôi chẳng có một bảng quy chuẩn nhất định, chẳng hạn như viết bao nhiêu chữ thì chừng nào tiền, dựng 1 clip chừng ấy phút thì sẽ bao nhiêu… Cái giá là vô chừng, nhưng đừng để cái giá “phá” đi năng lực, trình độ, công sức, thậm chí “phá” luôn đam mê với nghề của bạn.

Không phải ngẫu nhiên mà hiện nay giá cả nghề tự do “sale sập sàn” tràn lan trên mạng. Người ta sale tủ lạnh, tivi, giờ Freelancer sale luôn cả chữ viết, clips… mà nhiều khi hổng biết với cái giá sale đó, các bạn thu lại được gì! Cứ như thế, vô hình trung các khách hàng đều nghĩ, viết lách dễ làm, làm clip cũng dễ òm; có thằng X, con nhỏ Y làm giá này rẻ nè, vân vân và mây mây.

Nếu bạn còn muốn nghề Freelancer nuôi sống mình trong tương lai, mà hổng phải sống vật vờ nha, là sống vui, sống khỏe ấy; thì xin hãy “báo giá” có tâm, có tầm mấy bạn nha!!